60. Eis. NHGL Genootschapsdag 2021

Uit de EIS online Nieuwsbrief Tentakel:
Door de voortdurende beperkingen vanwege corona verwachten we dat een fysieke Genootschapsdag in 2021 niet mogelijk zal zijn. Daarom willen we op zaterdag 20 februari 2021 een digitale Genootschapsdag organiseren.

Via het Zoom-account van het Natuurhistorisch Genootschap zullen tussen 10.00 uur en 16.00 uur een aantal lezingen worden aangeboden. Het precieze dagprogramma en de wijze waarop u deze presentaties kunt volgen, worden in het februari-nummer van hat Natuurhistorisch Maandblad en op de website bekend gemaakt.

In ieder geval is al bekend dat de volgende lezingen zullen worden verzorgd:

  1. Wiene Bakker: Onderzoek naar pioniergemeenschappen op rotsbodem in Zuid-Limburg
  2. Mark Smeets: Bijzondere flora, bijzondere schimmels. Een introductie tot de fytoparasitaire schimmels van Zuid-Limburg
  3. Olaf Op den Kamp: Natuurgebieden in Limburg. Een impressie uit de boekenserie Natuurlijk Roermond, Natuurlijk Kerkrade, Natuurlijk Maastricht en de Geleenbeek
  4. Ton Lenders: De bosbrand op de Meinweg en effecten op de fauna
  5. Mollusken Studiegroep: Mutsnaaktslakken
  6. Reinier Akkermans: Highlights uit de waarnemingen van Limburgse wantsen

Za 30 Jan EIS-dag 2021

Het zal voor niemand een verrassing zijn dat de EIS-dag 2021 in coronatijd niet in fysieke vorm plaats kan vinden. We kiezen daarom voor een digitaal programma op zaterdag 30 januari, met als titel "Insecten onder de loep". Deze speciale editie zal draaien om insectenonderzoek.

Tijdens deze speciale editie zal er ruim aandacht zijn voor projecten van EIS, zoals "Met z'n allen Plantengallen!" en het Dijkenproject. Marijn Nijssen (Stichting Bargerveen) vertelt over de relatie tussen vogels en insecten. Daarnaast is er een intiem kijkje in de dagelijkse werkzaamheden van spinnenonderzoeker Peter Koomen. Ook wordt de beginnend insectenliefhebber op weg geholpen met uitleg over de beschikbare determinatiemiddelen zoals de Soortzoekers.

Het programma bestaat uit de volgende onderdelen:

  1. Marijn Nijssen: Insecten als vogelvoer
  2. Linde Slikboer: Onderzoeksproject Rijke dijken van de Delta
  3. Peter Koomen: Spinnenonderzoek
  4. Roy Kleukers: EIS in 2020
  5. Matthijs Courbois: Met z'n allen plantengallen
  6. Daan Drukker: Determineren anno 2021

  7. Eis. Naturalist NHGL Genootschapsdag 2021
    https://www.eis-nederland.nl/eisdag
    https://forms.gle/on5qEXy8yLC7khBCA

Waterproblemen door rivierkreeften

Hoewel ze imposant zijn om te zien, zorgen exotische rivierkreeften voor veel problemen. Ze graven tunnels in oevers, keringen en andere infrastructurele werken. Dat zorgt voor schade en kan in het ergste geval tot een overstroming leiden. Ook zorgen ze voor een afname in biodiversiteit, omdat ze veel andere soorten opeten. Met hun scharen knippen ze waterplanten door, die juist zo belangrijk zijn voor de waterkwaliteit. Bij het graven komen voedingsstoffen uit de bodem los en wordt het water troebel. En door visaas te pakken bederven ze sportvisplezier.

Reden genoeg om de exotische rivierkreeften populatie terug te dringen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Bestaande vangtuigen hebben vaak veel ongewenste bijvangst, waardoor andere kwetsbare soorten ook afnemen. Of ze vangen juist alleen de grotere kreeften. Doordat de grote jongens dan niet meer in de weg zitten, kunnen veel kleintjes hard opgroeien. Al met al ontbreekt het op dit moment aan een goede manier om de rivierkreeft selectief en effectief af te vangen.

De uitdaging
De waterschappen, waaronder Delfland, zoeken in samenwerking met het Ministerie van LNV naar een nieuwe manier om de rivierkreeftenpopulatie terug te dringen. En daar hebben we jouw hulp bij nodig. Kun jij een goed vangtuig bedenken waarmee de rivierkreeften kunnen worden afgevangen? Of weet je een andere technische oplossing waarmee de kreeftenpopulatie kan worden teruggedrongen? Deel je idee en wie weet win jij de hoofdprijs van 1.000 euro!

Welke ideeën zoeken we?
Alle ideeën zijn welkom. Nieuw te ontwikkelen vangtuigen, ideeën die nog uitontwikkeld moeten worden, of verbeterde versies van bestaande oplossingen. Voor de hand liggend, of juist out-of-the-box. De jury beoordeelt de ideeën aan de hand van de volgende criteria:

  1. Het idee zorgt voor een efficiënte afvang van veel kreeften, ook de kleinere exemplaren
  2. Het idee leidt tot weinig ongewenste bijvangst
  3. Het idee is diervriendelijk en zorgt niet voor onnodig leed bij de kreeften
  4. Het idee leidt niet tot (milieu)schade of andere overlast
  5. Het idee is praktisch toepasbaar in veel verschillende typen wateren
  6. Het idee is ook vanuit kostenoogpunt breed toepasbaar

  7. Het idee is haalbaar met het oog op complexiteit
    Natuurlijk geldt: hoe beter een idee is uitgewerkt, hoe groter de kans dat dit idee wordt geselecteerd. Het is tot en met 12 januari mogelijk om ideeën in te dienen.

Meer informatie op Help ons exotische rivierkreeften terug te dringen!
https://www.winnovatie.nl/challenge/help-ons-exotische-rivierkreeften-terug-te-dringen

Gratis boekje boordevol ideeën: aan de slag voor insecten

Het gaat niet goed met insecten, dat wordt steeds duidelijker. Om hier wat aan te doen zijn grootschalige maatregelen nodig en een ander gebruik van de schaarse ruimte in ons land. Deze veranderingen krijgen we niet van de ene op de andere dag voor elkaar. Toch kunnen we ook op korte termijn al wat doen voor vlinders, bijen en andere insecten. Bestel het gratis boekje ‘Aan de slag voor insecten'. Het dringt bij veel mensen en organisaties door dat er echt iets mis is met insecten en biodiversiteit en we merken dat velen daar iets aan willen doen. Bij De Vlinderstichting komen steeds meer vragen binnen: “Wat kan ik zelf doen voor vlinders?”, “Onze gemeenteraad heeft aangegeven dat we in het groen meer moeten doen voor insecten, hoe doe ik dat?” en ook vanuit de agrarische sector komen steeds meer vragen over wat een boer op zijn eigen land kan doen en tegelijkertijd toch ook nog kan succesvol boeren. Uiteraard proberen we iedereen netjes te antwoorden en tips te geven, maar omdat de vragen vaak eenzelfde achtergrond hadden, was het beter om iets te maken waar veel mensen mee verder komen. Een studente van de WUR, Tessa van de Nadort, heeft die uitdaging aangenomen en heeft, veelal thuis door de coronamaatregelen, heel veel ideeën op een rijtje gezet. Ze heeft teksten geschreven, illustraties gemaakt en foto’s verzameld en daar

https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=27074
Uit de EIS online Nieuwsbrief:
verige berichten
Hommels trekken over honderden kilometers
70 jaar veranderingen in Belgische bijenfauna
Rosse metselbijen waarschuwen blauwe metselbijen voor parasieten
Britse zwarte sachembijen onderzocht
Bijen op bushokjes
Is een megabijenhotel zinvol?
Verstedelijking slecht voor zweefvliegen en hommels, niet voor solitaire bijen?
Hommels en andere grote bijen hebben meer last van honingbijen
Wat hebben bodemnestelende bijen nodig?
Eindelijk: deel 2 van Nederlandse bijen op naam brengen!
Hommels onder hoogspanningsleidingen profiteren van verwijdering struikopslag
Utrechtse forten herbergen bijzondere bijen
Zoemen zweefvliegen wel hard genoeg?
Inzaaien van plantensoorten: wanneer wel en wanneer niet?





YouTube: Een kwartier aan de rivier voor de rivierrombouttelling





De rivierrombout is een vrij zeldzame libel, kenmerkend voor het rivierengebied. De soort is Europees beschermd.



Langs de grote rivieren, waar de jonge libellen zich ophouden, komen relatief weinig waarnemers omdat er weinig andere soorten voorkomen. Door in juni en juli met zoveel mogelijk waarnemers in de uitsluiptijd van de rivierrombout naar de soort te zoeken, kunnen we gezamenlijk het verspreidingsbeeld actualiseren.



Ga je binnenkort rivierrombouten zoeken? Of gewoon met vrienden naar een rivierstrandje? Dan is het fijn om eens te kijken hoeveel uitsluiphuidjes je in een kwartiertje kan vinden, zo help je ons om betere inzichten te krijgen over de populaties van deze bijzondere libellensoort. Waarneming.nl heeft een speciale projectpagina gemaakt waar je je kwartiertelling kan invoeren. Op deze pagina staat ook een handleiding.



In dit filmpje te zien hoe je het best kan zoeken.

top






YouTube: Het Buijtenland van Rhoon - Linde's wilde bijen!





In het Buijtenland van Rhoon ligt de Molenpolderse Zeedijk. Je kunt er wandelen tussen de koeien en de paarden.



Ook de wilde bij doet het goed langs deze dijk. Hoe kan dat? De wilde bij is overal bedreigd. Wat maakt dat het op deze juist plek wel goed gaat? Linde legt het uit: erg leerzaam!



Linde woont in het Buijtenland van Rhoon. Ze werkt bij EIS Kenniscentrum Insecten, en doet onderzoek naar wilde bijen in Zuid-Holland.



Het filmpje is hier te bekijken.

top






Handleiding: Meetnet Hommels





De officiële handleiding van het Landelijk meetnet hommels is nu beschikbaar. Je kunt de handleiding downloaden van bestuivers.nl.



De handleiding is op dit moment alleen als pdf beschikbaar. In 2021 worden de resultaten van de eerste drie jaar tellen geëvalueerd. Op basis daarvan zouden er mogelijk aanpassingen kunnen komen in het telprotocol.



Wil je zelf hommels tellen? Neem dan contact met ons op via meetnethommels@naturalis.nl.



Meet informatie over het meetnet hommels, vind je op bestuivers.nl/meetnethommels.



Slikboer, L., J.T. Smit & M. Reemer, 2020

Handleiding landelijk meetnet hommels

EIS Kenniscentrum Insecten, Leiden & De Vlinderstichting, Wageningen

top






Excursie: Programma wantsenstudiegroep NHGL






De wantsenstudiegroep van het Natuurhistorisch Genootschap Limburg organiseert in 2020 diverse excursies:
  • 10 juli - Hoge/Lage Fronten
  • 24 juli - Julianagroeve
  • 14 aug - Budelerbergen
  • 4 sep - Twiststedenweg Hamert
  • 16 okt - Sarsven/Banen

Voor de twee excursies in juli is inmiddels toestemming van de beheerders verkregen.



Bij de Hoge/Lage Fronten in Maastricht zijn slechts 7 personen welkom. Voor deze excursie is opgave verplicht, waarbij degenen, die aan de voorgaande excursies in 2020 deelnamen voorrang krijgen. Opgave voor deze excursie bij Willem Vergoossen.



De excursie in de Julianagroeve in Cadier & Keer is toegankelijk voor circa 15 personen. Ook voor deze excursie geldt vooraf opgeven. Opgave voor de Julianagroeve bij Reinier Akkermans.



Degene die zich opgegeven hebben horen enkele dagen tevoren het verzamelpunt en het starttijdstip.



Voor meer informatie kan je contact opnemen met Reinier Akkermans.

top






10110-soortenjaar: Limburg






Dit jaar bestaat het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg 110 jaar. Samen met de Natuurbank Limburg hebben we bedacht dat het een leuke uitdaging zou zijn om in dit bijzondere jaar 10.110 soorten planten en dieren in onze mooie diverse provincie waar te nemen. Dat is een hele uitdaging, aangezien in een gemiddeld jaar 8.000 soorten worden gemeld. Met zijn allen moeten we dus goed ons best doen om dit doel te halen.



Deze uitdaging gaan we graag aan en roepen jullie bij deze op om middels het organiseren van excursies, het deelnemen aan de hieronder genoemde "1000-soortendagen" en natuurlijk het doorgeven van de waarnemingen via waarneming.nl of ObsIdentify. De tussenstand is steeds te volgen via waarneming.nl op de pagina waarneming.nl/bioblitz/10110-soortenjaar-nhgl.



Door de Coronaproblematiek is er veel uitgevallen. De 1000-soortendag Vlootbeekdal van grens tot Maas die 22 augustus zou worden gehouden is uitgesteld tot 18-21 juni 2021 en ook het 110-jarig Jubileumfeest is uitgesteld tot 2021.



Voor 2020 staat alleen nog onderstaande activiteit gepland:
  • Inventarisatie natuurgebieden gemeente Venray (Paardenkop, Boshuizerbergen, Loobeekdal, Landgoed Geysteren): enkele excursies gedurende het jaar

Meer informatie en opgeven bij:



Olaf Op den Kamp, Natuurhistorisch Genootschap in Limburg: o.opdenkamp@nhgl.nl en/of Martine Lemmens, NatuurBank Limburg: martine.lemmens@nhgl.nl

top






Oproep: Kopij voor Brachytron





De Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie (NVL) zoekt auteurs en onderzoekers die wetenschappelijke artikelen, (uittreksels uit) onderzoekrapporten of mededelingen over libellen en libellenstudie kunnen aanleveren voor haar blad Brachytron.



Onderwerpen met een relatie naar Nederlandse of Vlaamse gebieden en soorten hebben de voorkeur, maar ook onderzoek door Nederlandse of Vlaamse onderzoekers elders kan de moeite waard zijn om hier een podium te krijgen. Waar nodig kan assistentie worden verleend met het omwerken van een onderzoeksrapport naar een artikel.



De Brachytron redactie heeft nieuwe richtlijnen opgesteld voor het schrijven van artikelen bedoeld voor de Brachytron. De redactie hoopt hiermee de drempel voor het schrijven van artikelen te verlagen. In twee verschillende documenten wordt het e.e.a. uitgelegd:



Meer informatie over schrijfwijze en -regels in Brachytron



Brachytron: Richtlijnen voor auteurs



Voor contact: redactie@brachytron.nl of pr.nvl@brachytron.nl. Zie ook onze website.

top






Lezing verzet: Averting the insect Apocalypse - Stop insectensterfte! Begin in je eigen tuin






De in Tentakel 51 aangekondigde lezing van Dave Goulson is verzet.



Theater de Veste, Delft

21-03-2021, zondagmiddag 14.30 uur

Organisatie en sponsoring: Dierenkliniek Kalverbos en Natuurlijk Delfland (KNNV)



Insecten spelen een cruciale rol in ons ecosysteem en staan door verschillende oorzaken zwaar onder druk. Dave Goulson neemt je mee in de wereld van insecten.



Hij maakt inzichtelijk wat ze voor ons doen, waarom ze achteruit gaan en waarom we haast moeten maken om het massale sterven tegen te gaan. Hij legt uit wat je in je eigen leven en tuin kunt veranderen om insecten de ruimte te geven die zij verdienen.



Prof. Dave Goulson is hoogleraar biologie aan de Universiteit van Sussex en gespecialiseerd in hommels. Hij is een beroemd spreker waar het gaat om insecten ecologie en bescherming.



Dave Goulson heeft vier boeken voor leken geschreven die in het Nederlands vertaald zijn:

Een verhaal met een angel (2014), Geroezemoes in het gras (2015), De vlucht van de hommel (2017) en De Tuinjungle (2019).



De lezing (Engels gesproken) wordt gehouden in Theater de Veste te Delft. De toegangsprijs is € 8,50



Reserveren op theaterdeveste.nl/programma/7225

 

top







Zeldzame zandhommel van de Biesbosch

In de Biesbosch hebben planten ruimte om te bloeien. Vooral op de akkers die teruggegeven zijn aan de natuur komen veel soorten voor en die hebben een grote aantrekkingskracht op insecten, zoals de zeldzame zandhommel. Vogels bijenkenner Linde Slikboer van Kenniscentrum EIS is de Biesbosch en de Noordwaardpolder een van de twee plekken waar je de zandhommel nog kan zien.



Het tv-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van vrijdag 30 april is hier te bekijken.

 



Altijd thuis: kokerjuffers

Terwijl de overheid ons vraagt vooral thuis te blijven in de strijd tegen corona, kijken wij naar dieren die sowieso altijd thuis zijn, omdat zij hun huis bij zich dragen. Na slakken, zakdragers en heremietkreeften: vandaag het huiselijke leven van de kokerjuffer. David Tempelman van EIS insectenonderzoek neemt verslaggever Rob Buiter mee naar een stromend watertje in Boxtel.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 3 mei is hier te beluisteren.

 



Help! De wilde bij sterft uit

Iris van Loen en Linde Slikboer leggen uit hoe belangrijk de bij is. De bij wordt ook bedreigd. Daarom zeggen wij Bee Friendly; red de bij! Zet heel Nederland in bloei. Doe je mee?



De video van het jeugdprogramma SpangaS Extra van donderdag 7 mei is hier te bekijken.

 



Kevers van Schilthuizen

Veertig jaar geleden werd het enthousiasme voor de biologie bij 'brugpieper' Menno Schilthuizen aangewakkerd door zijn docent Daan Vestergaard. Hij nam Menno en zijn klasgenoten mee naar de duinen van Oostvoorne, waar hij onder andere loopkevers met ze onderzocht. Nu doet - inmiddels professor in de biologie - Schilthuizen dat onderzoek op precies dezelfde manier nog eens over. Als eerbetoon aan zijn inspirator en uit nieuwsgierigheid naar de veranderingen in het gebied.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 10 mei is hier te beluisteren.

 



Nieuw voor Nederland: de mierenkrekel!

Nimmer was ie ooit in ons land waargenomen; de mierenkrekel. Een heel klein krekeltje dat samenleeft met mieren. Als biologieleraar Wout Winkelhorst niet begin deze maand in de tuin van zijn net nieuwe woning te Cuijk een steen om had gedraaid was dit insect waarschijnlijk nimmer gevonden.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 17 mei is hier te beluisteren.

 



Wat leeft er op een groen dak?

Vanwege hun gunstige eigenschappen voor het klimaat worden groendaken tegenwoordig veel toegepast in grote Europese steden. Ze zorgen voor verkoeling, vangen fijnstof op en verhogen de biodiversiteit in de stad. Ook buiten Europa in steden als Singapore wordt de aanleg van groendaken zelfs verplicht door de overheid om deze redenen. Op het dak van het Nederlands Instituut voor Ecologie in Wageningen is het Groene Dak 2.0 aangelegd. Hier wordt onderzoek gedaan naar verschillende vegetaties en ondergronden. Er leven zweefvliegen, bijen, vogels, sprinkhanen en nog veel meer.



Het tv-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van vrijdag 22 mei is hier te bekijken.

 



Vraagbaak: hoe vindt een bij haar nestje terug?

Deze week in de vraagbaak een vraag van Theo Hogers: hoe vinden bijen en hommels hun nestje terug? Deze vraag wordt beantwoord door Hans Nieuwenhuijsen, bijenexpert bij EIS kenniscentrum insecten.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 24 mei is hier te beluisteren.

 



Vraagbaak: waarom tikken mieren elkaar aan?

Deze week in de vraagbaak een vraag van Fiejette Meyer. Ze zag een groot aantal mieren in een rechte lijn over een betonblok lopen en vroeg zich af hoe die mieren in zo'n rechte lijn blijven lopen. Ook zag ze dat mieren elkaar aantikten als ze elkaar tegenkwamen. Waarom doen ze dat? Antwoord op deze vraag komt deze week van Peter Boer, mierenexpert, die vanuit het Bergense bos op zoek gaat naar de glanzende houtmier, die dit gedrag ook vertoont.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 7 juni is hier te beluisteren.

 



Intelligent systeem herkent insecten

Sinds een jaar staan er verspreid over Nederland 'slimme' camera's die de stand van de insecten meet. Het project is gestart naar aanleiding van een Duits onderzoek waaruit bleek dat in 27 kaar tijd de insectenstand, gemeten in biomassa, met 75% is achteruit gegaan. Om de vinger nu aan de pols te houden is dit systeem, Diopsis, geïntroduceerd. De eerste resultaten zijn per camera gepubliceerd op de website. De analyse van de gegevens moet nog plaatsvinden. Naar verwachting komen volgend jaar ook intelligente insectencamera's op de markt die iedereen in zijn tuin kan plaatsen. Dan kan je behalve meedoen aan het onderzoek ook zelf te weten komen wat er dag en nacht in je tuin aan insecten voorkomt.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 7 juni is hier te beluisteren.

 



Gallische wandelende tak aan de wandel

Het mag bijna een wonder heten dat ze zijn ontdekt: de eerste populatie Gallische wandelende takken in ons land. Want als er een dier moeilijk te vinden is, is het de wandelende tak. Meewiegend met de wind met haar groene kleur alsof zij (het overgrote deel van wandelende takken is vrouw, daar zij zich onbevrucht kunnen voortplanten), een takje is, weet ze zich meestal onzichtbaar te maken. Tot nog toe was de soort nimmer hoger aangetroffen dan het Noorden van Frankrijk. Waar de Gallische wandelende takken leven, wordt door de ontdekkers geheim gehouden. Het risico bestaat dat natuurliefhebbers en insectenkwekers actief naar de insecten gaan zoeken. En dat kan direct een einde van de kwetsbare populatie betekenen.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 14 juni is hier te beluisteren.

 



Onze steden zitten vol gevaarlijke exoten en nutteloze stadshaters

De stad zit vol insecten, die je op het platteland niet snel aantreft. Entomoloog Roy Kleukers bracht er inmiddels duizenden in kaart, maar betwijfelt wel hun nut.



Het artikel in Trouw van maandag 15 juni is hier te lezen.

 



Als bijen verdwijnen zien financiële instellingen miljarden verstuiven

Als de biodiversiteit afneemt, brengt dat ook de economie in gevaar, concluderen De Nederlandsche Bank (DNB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) donderdag in een gezamenlijk onderzoek. Bij het verdwijnen van soorten zoals bijen, die veel voedselgewassen bestuiven, zou zo'n 510 miljard euro van Nederlandse financiële instellingen in gevaar komen.



Het artikel van Nu.nl van donderdag 18 juni is hier te lezen.

 



Veertig libellensoorten in de Wieselse Plas

Een stukje Zweden in Nederland: de Wieselse Plas. Deze plas werd enkele decennia geleden gegraven voor de zandwinning en is nu een waar paradijs voor libellen. Van de 70 soorten libellen in Nederland komen er wel 40 voor in dit gebied! Deze soortenrijkdom komt door de aaneenschakeling van verschillende kleine biotoopjes die hier voorkomen. Ook is dit gebied niet toegankelijk voor publiek, dus de libellen kunnen hier ongestoord foerageren en zich voortplanten.



Het tv-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van vrijdag 19 juni is hier te bekijken.

 



Duizenden lieveheersbeestjes langs de Nederlandse kust

Ook de lieveheersbeestjes zochten de afgelopen dagen het strand op. Waarschijnlijk waren er in het voorjaar veel bladluizen, waardoor de kevers veel nakomelingen hebben geproduceerd. Met de droogte van afgelopen tijd kregen ze honger en gingen ze vliegen. Door de oostenwind werden ze massaal naar het strand gedreven. Dit kreeg aandacht in diverse media, zoals Hart van Nederland, waarin Gerrian Tacoma uitleg geeft.



Het bericht in Hart van Nederland van vrijdag 26 juni is hier te bekijken.

 



Kunstlicht verstoort de voortplanting van nachtvlinders

Nachtelijke verlichting heeft invloed op onze natuur, maar het was onduidelijk hoe groot die invloed is. Nu is er voor het eerst bewijs uit een uniek experiment. Verlichting in bosranden leidt op langere termijn tot de afname van het aantal nachtvlinders. Roy van Grunsven, ecoloog bij de Vlinderstichting, deed mee aan het onderzoek en legt uit.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 28 juni is hier te beluisteren.

 



Trouw Duurzame 100 #24: Red de rijkdom - De Kaaistoep

Dagblad Trouw maakt jaarlijks een lijst met 100 duurzame initiatieven. In 2019 is het onderzoek in De Kaaistoep daarvoor aangemeld en geëindigd op plaats 73. Op woensdagavond 1 juli organiseert Pakhuis De Zwijger in Amsterdam samen met Trouw Duurzame 100 een thema-avond over biodiversiteit. Daarvoor is Paul van Wielink uitgenodigd om te vertellen over het Kaaistoep-onderzoek.



Het live-cast van woensdag 1 juli is hier te bekijken (Paul van Wielink vanaf ca. minuut 45).

 



Razendsnelle opmars fruitvliegjes. Door alles goed schoon te houden weer je ze het beste

Een overrijpe appel of peer kan de fruitschaal in de zomer veranderen in een eldorado voor de fruitvlieg. De diertjes planten zich bij hoge temperaturen razendsnel voort en een bedorven stuk fruit verandert in luttele dagen in een kraamkamer. Irritant, maar niet schadelijk.



Het artikel in het Nederlands Dagblad van zaterdag 4 juli is hier te lezen.

 



Een rommelige tuin, dat is perfect: bijen houden niet van netjes

De lockdown deed een hoop groene vingers wapperen en daar profiteren ook insecten van. Pak niet meteen de vliegenmepper, sommige beestjes zijn juist een waardevolle toevoeging.



Het artikel in het Parool van zondag 5 juli is hier te lezen.

 



Schelpen zoeken

Het nonnetje, het gevlekt koffieboontje en de pelikaansvoet. Schelpen met prachtige namen die je alle drie kunt vinden op de Nederlandse stranden. Maar naast deze inheemse soorten rukken ook de exoten flink op. Om de veranderingen in schelpenland te volgen heeft de Nederlandse malacologische vereniging Spirula een nieuwe schelpenzoekkaart moeten maken. Daarop prijken nu namen als: Amerikaanse zwaardschede, Filipijnse tapijtschelp, en Amerikaanse boormossel.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 5 juli is hier te beluisteren.

 



Vraagbaak: kunnen libellen steken of bijten?

Elke zomer is het weer raak. Mensen zoeken online massaal naar antwoord op de vraag: kunnen libellen steken of bijten? En komen dan op de site van Vroege Vogels terecht. Ook bij de Vlinderstichting is deze vraag niet onbekend. Roy van Grunsven, libellenexpert en werkzaam bij deze stichting, gaf ons het antwoord.



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 5 juli is hier te beluisteren.

 



Bosmier in de knel

Amerikaanse vogelkers, bomenkap, stikstof... de rode bosmier heeft het zwaar want het wordt steeds lastiger om goeie plekken te vinden om nesten te bouwen. En dat terwijl de bosmier een belangrijke rol speelt in het ecosysteem van het bos en zelfs werd ingezet als bestrijder van plaaginsecten. Wie redt de bosmier?



Het radio-fragment uit de uitzending van Vroege Vogels van zondag 5 juli is hier te beluisteren.

 



Mediterraan draaigatje vergalt woonplezier

Naast de eikenprocessierups zijn er meer lastpakken die zich door het opwarmende klimaat in Nederland steeds meer thuisvoelen. Zo terroriseert het mediterraan draaigatje bewoners in hun huizen en tuinen. Op enkele plekken wordt de mier, die enorme kolonies bouwt, nu biologisch bestreden.



Het artikel in Trouw van woensdag 8 juli is hier te lezen.

 



Wat als alle insecten uitsterven: relaxed of niet?

Het Jeugdjournaal heeft een mooie on-line serie waarin ze wat dieper op een bepaald onderwerp ingaan. Ditmaal was de insectensterfte aan de beurt, waarbij Linde Slikboer van EIS wat extra uitleg geeft over hoe wij als mensen profiteren van insecten. Er zijn achteraf wat kleine determinatiefoutjes ingeslopen, maar de boodschap is duidelijk.



Het filmpje van het Jeugdjournaal van woensdag 8 juli is hier te bekijken.

top






Ongewervelden op Nature Today





Zeldzame kokerjuffer na 73 jaar weer opgedoken in de Nieuwkoopse Plassen

Tijdens een excursie in de Nieuwkoopse Plassen werden onlangs bij toeval enkele exemplaren gevangen van de zeldzame en lokaal uitgestorven gewaande schietmot Anabolia brevipennis. Het betreft de eerste vangst in 73 jaar voor de Nieuwkoopse Plassen en daarmee voor de provincie Zuid-Holland.



Lees hier het bericht.



Wormen in slakken

Bij het woord worm denken veel mensen aan regenwormen, zeepieren of een Gestippelde dieseltreinworm, kruipend in de grond of op de zeebodem. Maar in ons land leven ook wormpjes in de huisjes van zoetwaterslakken. Deze maar enkele millimeter grote wormpjes kunnen zelfs een rol spelen bij het opruimen van kleine parasieten die zwemmersjeuk veroorzaken.



Lees hier het bericht.



Eerste vondst mierenkrekel in Nederland

Op 4 mei kreeg Wout Winkelhorst de sleutel van zijn nieuwe woning in Cuijk. Toen hij een steen in de tuin omdraaide, zag hij tot zijn verrassing gele krekeltjes tussen de mieren lopen: mierenkrekels! Deze soort was nog niet ingevoerd op Waarneming.nl en het bleek een nieuwe soort voor Nederland. Het is opmerkelijk dat voor zo'n goed onderzochte groep nog regelmatig nieuwe soorten worden gevonden.



Lees hier het bericht.



Plakstrips en folie ongewenst als bestrijding van de eikenprocessierups

Op diverse plaatsen hebben mensen plastic folie en plakstrips om de stam van eiken aangebracht om daarmee de overlast van de eikenprocessierups tegen te gaan. Uit een inventarisatie bleek dat meer dan honderd verschillende insectensoorten op de plakstrips vast kwamen te zitten. Als de leider van de processie vast komt te zitten, raken de andere rupsen ook gestrest en komen extra brandharen vrij.



Lees hier het bericht.



Nachtvlinders belangrijk als bestuivers in agrarisch gebied

Als we het over bestuivers hebben, gaat het al snel over hommels en andere (wilde) bijen. Ook zweefvliegen, in iets mindere mate dagvlinders, en andere insecten zorgen voor bestuiving, maar nachtvlinders worden in dat rijtje niet vaak genoemd. Uit een studie in Engeland blijken nachtvlinders echter belangrijk voor de bestuiving van 'wilde' kruiden in een overigens agrarisch landschap.



Lees hier het bericht.



Oproep aan de minister: regie nodig bij bestrijding eikenprocessierups

In de strijd tegen eikenprocessierups wordt gebruik gemaakt van bestrijdingsmethoden die erger zijn dan de kwaal. Beelden van spuitkanonnen, dode rupsen van onschadelijke vlinders en lijmbanden met dode vogels en vleermuizen doen veel stof op waaien. In Trouw stond vandaag dit opiniestuk waarin wordt aangedrongen op regie vanuit het ministerie.



Lees hier het bericht.



Oudste pissebed van Nederland gevonden

In de steengroeve van Winterswijk is een fossiele pissebed ontdekt uit het Triastijdperk, tussen 247 en 242 miljoen jaar oud. Niet eerder werd in Nederland zo'n oud pissebeddenfossiel gevonden. Het blijkt ook om een nieuwe soort te gaan. De vondst is extra bijzonder omdat fossiele pissebedden uiterst zeldzaam zijn: wereldwijd waren er tot voor kort slechts negen soorten uit het Trias bekend.



Lees hier het bericht.



Gaat de nieuwe EU-biodiversiteitsstrategie de bestuivende insecten redden?

De Vlinderstichting en de Europese koepelorganisatie Butterfly Conservation Europe (BCE) zijn voorzichtig hoopvol over de toezeggingen in de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030 die vorige week is gepubliceerd. Snelle implementatie door de EU-lidstaten kan een herstel van de Europese bestuivende insecten, waaronder onze dag- en nachtvlinders, een flinke stimulans geven.



Lees hier het bericht.



Spaanse stierspin lift mee met olijfbomen

De Spaanse stierspin staat op de Europese Habitatrichtlijn van beschermde soorten. Met enige regelmaat komt ze per ongeluk in ons land terecht met de import van olijfbomen. Bij een vondst ontstaat meestal consternatie, met discussie over de vermeende gevaarlijkheid en wat er wettelijk gezien met de spin moet gebeuren.



Lees hier het bericht.



Herstelplan voor knautiabij helpt meteen drie soorten

De knautiabij en de knautiawespbij staan op de Rode Lijst van bedreigde soorten. Ongeveer 25 procent van de Nederlandse populatie komt voor in het Gelderse rivierengebied. De provincie Gelderland neemt daarom extra maatregelen om beide bijensoorten te behouden. In opdracht van de provincie hebben ATKB en Stachys ecologisch advies een herstelplan opgesteld voor deze soorten.



Lees hier het bericht.



Naturalis doet onderzoek naar biodiversiteit zonnepark Heerenveen

Vandaag is de bouw van het zonnepark Heerenveen-Zuid officieel begonnen. Het park wordt ontwikkeld door Shell. Net als bij het Shell-zonnepark bij Moerdijk gaat Naturalis Biodiversity Center ook in het nieuwe zonnepark onderzoek doen naar de biodiversiteit, met name naar vegetatie en bestuivers. Het onderzoek op Moerdijk is verlengd.



Lees hier het bericht.



Laagdrempelige methode voor het meten van de insectendichtheid

De insectenbiomassa die beschikbaar is in weilanden is van vitaal belang voor de overleving van weidevogelkuikens. In het project 'Vitale weidevogelstand' (2017-2020) is er geëxperimenteerd met een laagdrempelige methode om de insectendichtheid te meten. Met behulp van vrijwilligers in combinatie met automatische en online-beschikbare analysesoftware.



Lees hier het bericht.



Seks-lokstof zorgt voor nieuwe wespvlinder in Nederland

Op 22 mei werd in Vaals (Zuid-Limburg) met behulp van seks-lokstof een sneeuwbalwespvlinder in een feromoonval gevangen. Deze vlinder was nog niet eerder in Nederland gemeld. Hij was al wel bekend uit de buurt van Aken, net over de grens met Duitsland.



Lees hier het bericht.



Eindelijk: een 'beetle' genoemd naar The Beatles

Onderzoekers maakten gisteren bekend dat ze een nieuwe keversoort hebben ontdekt en die hebben vernoemd naar The Beatles. Het insect werd gevonden tijdens een citizen science 'expeditie' in het Vondelpark in Amsterdam - vlakbij het Hiltonhotel waar John Lennon en Yoko Ono vijftig jaar geleden hun 'Bed In For Peace' deden.



Lees hier het bericht.



Twee nieuwe bijensoorten voor Nederland in één maand

In de afgelopen weken werden maar liefst twee nieuwe bijensoorten voor het eerst in Nederland gevonden. Op 23 april vond Marco Tanis de eerste tweecellige zandbij voor Nederland in de Herbertusbossen in Noord-Brabant. Op 17 mei vonden Luc Knijnsberg en Lucette Robertson-Proot in Zuid-Limburg meerdere exemplaren van de zwartbuikbehangersbij. Wat betekenen deze vondsten?



Lees hier het bericht.



Uitbreiding automatische insectentelling in vier provincies, na succesvolle lancering vorig jaar

Ook dit jaar worden weer tachtig automatische insectencamera's geplaatst in opdracht van de provincies Gelderland, Noord-Holland, Zeeland en Zuid-Holland, gemeente Amsterdam, PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Dit is het tweede jaar dat DIOPSIS, het nieuwe monitoringssysteem voor insecten, wordt ingezet.



Lees hier het bericht.



Een kwartier langs de rivier

De rivierrombout is een vrij zeldzame libel die voorkomt bij alle grote rivieren in Nederland. De soort wordt echter niet vaak gezien. Libellenwaarnemers gaan liever kijken op plekken waar veel soorten bij elkaar te vinden zijn. Daardoor valt de rivierrombout buiten de boot en weten we niet goed of deze libel nu toe- of afneemt. Daarom gaan we kwartiertellingen doen op strandjes langs de rivieren.



Lees hier het bericht.



Een transatlantisch bezoek: Virginische houtbij duikt op in Bunnik

Op een doordeweekse ochtend zag Bram ter Keurs in zijn achtertuin een zeer grote bij. Het bleek een Virginische houtbij: een Noord-Amerikaanse bijensoort die nooit eerder in ons land gezien is. Ongetwijfeld is deze door menselijk toedoen in Nederland verzeild geraakt. Als dit vaker gebeurt, dan bestaat de mogelijkheid dat deze spectaculaire verschijning vaste voet aan de grond krijgt.



Lees hier het bericht.



Heidehommel duikt na halve eeuw weer op in Limburgse Heuvelland

Na een afwezigheid van 53 jaar is er weer een heidehommel in Zuid-Limburg waargenomen. Deze ernstig bedreigde hommelsoort was tot voor kort alleen nog uit Drenthe bekend.



Lees hier het bericht.



Klokjesgroefbij in Zuid-Limburg; derde in Nederland in ruim 140 jaar

Slechts twee keer eerder liet de klokjesgroefbij zich in Nederland zien: in 1879 en in 1942. Een vondst van deze soort in 2019 in Zuid-Limburg is dus erg bijzonder. In alle drie de gevallen ging het om eenzame vrouwtjes. Zijn dit zwervende dieren uit buitenlandse populaties of is de soort hier inheems? Hoog tijd om nog beter te letten op bijen op bloemen van klokjes!



Lees hier het bericht.



Kunstlicht leidt tot afname nachtvlinders

Nachtelijke verlichting heeft invloed op onze natuur, maar het was onduidelijk hoe groot die invloed is. Nu is er voor het eerst bewijs uit een uniek experiment. Verlichting in bosranden leidt op langere termijn tot de afname van het aantal nachtvlinders.



Lees hier het bericht.



Inzaaien van planten voor insecten: eerst denken, dan doen!

De laatste jaren is er een hausse aan initiatieven ontstaan om de insecten te 'helpen'. Vooral het inzaaien van nectarrijke planten is populair. Goed bedoeld en hartverwarmend, maar hieronder worden, met als voorbeeld Groot streepzaad, toch wat kanttekeningen geplaatst worden bij al dat gezaai.



Lees hier het bericht.



Meer bloemen op de Overijsselse heiden nodig voor bijen en dagvlinders

Bijen en vlinders staan volop in de belangstelling. Helaas vooral vanwege hun zorgwekkende toestand. Uit analyse in Overijssel bleek dat met name heidesoorten het moeilijk hebben. Vervolgonderzoek op een aantal kenmerkende heideterreinen heeft nu handvatten gegeven om de negatieve trend te doorbreken. Er waren gelukkig ook een aantal positieve uitzonderingen, zoals Natura 2000-gebied Punthuizen.



Lees hier het bericht.

top






Nieuws van Bestuivers.nl





Wat is de actieradius van bijen?

Wanneer een bijenvrouwtje een nest heeft dat zij moet bevoorraden met stuifmeel, dan is het fijn als zij niet te ver hoeft te vliegen om dit stuifmeel te kunnen vinden. De benodigde bloemen moeten dus op een bepaalde maximale afstand van het nest aanwezig zijn. Maar hoe groot is deze afstand? Duitse onderzoekers hebben dit voor zes bijensoorten onderzocht door bijen individueel te merken. Het onderzoek werd uitgevoerd in een bloemrijke stedelijke omgeving.



De onderzoekers richtten zich op de volgende zes bijensoorten met lichaamslengten tussen 6 en 13 mm: tronkenbij (Heriades truncorum), ranonkelbij (Chelostoma florisomne), grote klokjesbij (Chelostoma rapunculi), rosse metselbij (Osmia bicornis), gehoornde metselbij (Osmia cornuta) en slangenkruidbij (Hoplitis adunca). In totaal werden 2689 bijen gemerkt op hun nestelplek (in bijenhotels) en direct weer vrij gelaten. Vervolgens doorzochten zij de omgeving om vast te stellen op welke afstand van de nesten de bijen foerageerden. Dit leverde 450 waarnemingen op. Hieruit bleek voor vrouwtjesbijen een gemiddelde foerageerafstand tussen 73 en 121 meter, voor mannetjes tussen 59 en 100 meter. De onderzoekers leiden hier een vuistregel uit af voor de aanleg en inrichting van bloemstroken en nestelplekken voor wilde bijen: de afstand hiertussen zou maximaal 150 meter moeten bedragen.



Het artikel is te downloaden van de website van het Journal of Hymenoptera Research.

 



Heidehommel na halve eeuw weer in Limburg

Op 30 mei fotografeerden Cor en Ilona Noorman, beide fervente vlinderaars en natuurfotografen, een hommelvrouwtje foeragerend op wondklaver in Groeve Blom te Berg en Terblijt. Dit bleek na invoering op Waarneming.nl verrassend genoeg een heidehommel (Bombus humilis ) te zijn. De laatste waarneming van een heidehommel in Limburg was in 1967 op de Wrakelberg. Tot voor kort werd gedacht dat deze ernstig bedreigde hommel alleen nog in Drenthe voorkwam. Vorig jaar werd de soort echter voor het eerst in 69 jaar weer waargenomen in Overijssel en ook net over de provinciegrens in het Friese deel van het Fochteloërveen.



De bijenfauna van Zuid-Limburg is van oudsher goed onderzocht. Het lijkt daarom onwaarschijnlijk dat de heidehommel hier meer dan een halve eeuw ongezien heeft kunnen rondvliegen. Waar deze heidehommel of haar directe voorouders dan wel vandaan komen is echter onduidelijk. Ook omdat over het algemeen wordt aangenomen dat het verspreidingsvermogen van de heidehommel niet erg groot is. De afstand tot de dichtstbijzijnde Nederlandse populatie in Overijssel is ongeveer 175 km. Recente waarnemingen in België beperken zich tot de Ardennen en Belgisch Lotharingen op zo'n 130 km afstand. In Duitsland is tijdens een onderzoek in de Eifel in 2013-2015 één exemplaar op circa 80 km van de Limburgse vindplaats aangetroffen.



Een interessant aspect van het voorkomen van de heidehommel in Zuid-Limburg is dat het biotoop heel anders is als in de rest van Nederland. Op de hogere zandgronden is het voorkomen beperkt tot natte heide en hoogveen. In Zuid-Limburg kwam de soort vroeger waarschijnlijk vooral in bloemrijke graslandvegetaties zoals kalkgraslanden voor. Dit is ook het biotoop van de resterende Belgische populaties en in Groeve Blom. Een belangrijke oorzaak van het verdwijnen van de heidehommel in Zuid-Limburg is dat de oppervlakte van dit biotoop sterk is afgenomen en de resterende, veelal kleine fragmenten vaak ver van elkaar liggen. Hierdoor is de kans op lokaal uitsterven door bijvoorbeeld inteeltdepressie en toevalsprocessen sterk toegenomen. Hopelijk kan de heidehommel profiteren van initiatieven zoals Hommellandschap Geuldal en wordt de soort in de toekomst weer een permanente bewoner van het Heuvelland.



Overige berichten



Menno Reemer & Martijn Kos

top






Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort - Meerjarenoverzicht 2017-2019





In mei verscheen het nieuwste Meerjarenoverzicht van de Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort. Het geeft een beeld van de ontwikkelingen van bijzondere flora en fauna binnen de Gelderse Poort in de jaren 2017 tot en met 2019.



Dat waren jaren waarin de klimaatsverandering zich duidelijk liet gelden. Even ter herinnering: 2018 was het droogste jaar sinds 1976. De waterstanden in de rivier daalden sterk vanaf de zomer tot december waardoor de uiterwaarden extreem opdroogden. Het jaar 2019 was net wat minder droog, maar gedurende de zomer werden temperatuurrecords verbroken met voor het eerst temperaturen die boven de 40oC uitkwamen. Wat betreft winterweer en hoge waterstanden is er weinig bijzonders te melden over deze jaren, op enkele overstromingspiekjes op de overgang van 2017 naar 2018 na.



De effecten van de warmte en de droogte komen aan de orde in diverse artikelen. Tal van soorten en soortgroepen passeren de revue. Daaronder v.w.b. ongewervelden: de medicinale bloedzuiger (Hirudo medicinalis), de bergveldwesp (Polistes biglumis), de sabelsprinkhanendoder (Sphex funerarius), en diverse boktorren, sprinkhanen, vlinders en libellen.



Het rapport is gratis te downloaden van de website van de Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort.



Eekelder, P. & G. Kurstjens, 2020 (red.)

Meerjarenoverzicht 2017-2019

Stichting Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort

top



  1. https://www.avifaunagroningen.nl/index.php/ontdek-vogels/gebieden/42-stad-groningen
  2. https://natuurtijdschriften.nl/pub/550917 Broedvogels van de vloeivelden van de Suikerunie Groningen
  3. https://www.avifaunagroningen.nl/site/downloads/phocadownload/grauwegors/GG2007_1online.pdf
  4. https://commissiemer.nl/projectdocumenten/00006888.pdf

https://www.labnol.org/embed/google/photos/

Publicado el 04 de enero de 2021 por ahospers ahospers

Comentarios

No hay comentarios todavía.

Agregar un comentario

Acceder o Crear una cuenta para agregar comentarios.
Vida Silvestre es una entidad asociada a la Organización Mundial de Conservación
Miembro de la Red iNaturalist   |   Desarrollado por el software de código abierto iNaturalist |   Documentación para desarrolladores