489.Verleden van Groningen (1/8) [15-10-2008]

Achtdelige serie waarin de historie van de provincie uitvoerig wordt belicht, vanaf het ontstaan tot het heden. Het programma is onderdeel van de manifestatie Verleden van Groningen.

De eerste aflevering gaat over de eerste bewoners van het gebied wat we nu Groningen noemen. Dat zijn de rendierjagers die hier zon 11.000 jaar geleden rondliepen, de eerste boeren van de trechterbekercultuur die zich zon 5000 jaar geleden in het Noorden vestigden, en de bewoners van de wierden zoals Ezinge in de periode van 600 voor tot 400 na Christus.

Als het over Oost-Groningen gaat, denken mensen vaak aan Veendam of de Pekela’s. Als je nog verder naar het oosten gaat kom je weer in het westen uit: Westerwolde. Hoe komt het toch dat het meest oostelijke deel van onze provincie zo’n westelijke benaming heeft? In het westen waarvan ligt eigenlijk dat wold? Bij de lezing van 25 oktober hoort dit filmpje. Aan de hand van oude aktes, brieven en kaarten uit vertelt Lieuwe Jongsma van de Groninger Archieven hoe Westerwolde in Oost-Groningen terecht kwam.

Oost Groningen Documentaire programma langs de rafelranden van Nederland 31 maart 2013 VPRO

De Nederlandse grenzen vormen een bron van verhalen, die erop wachten om verteld te worden. Schrijver en presentator Tommy Wieringa, zelf afkomstig uit de oostelijke grensstreek, onderzoekt in De Grens de rafelranden van Nederland. In een reis door eigen land vraagt hij zich af hij waarom de grenzen lopen zoals ze lopen en hoe de grenzen ons verdelen en verenigen.

Lezing op 8 februari 2023: 'Land van Wierden, het monumentale Noord Groningse landschap'

https://www.dpv.nu/nieuws?jaar=2023&maand=10

et platform Archeologie en publiek is bedoeld voor beheerders van archeologische collecties, archeologische informatiepunten en archeologen. Het doel van het platform is om ervaringen en kennis te delen en publieksactiviteiten op elkaar af te stemmen. Tijdens ieder platform staat ook de website Archeologie en Landschap centraal die in ontwikkeling is.

Daarnaast worden er elk jaar drie archeologielezingen georganiseerd in het kader van het Platform Archeologie.

ARCHEOLOGIELEZINGEN 2022/2023
De geheimen van de bodem; drie publiekslezingen over archeologie
Elk najaar/winter organiseert Erfgoedpartners publiekslezingen over archeologie in samenwerking met andere erfgoedinstellingen.
De lezingen zijn gratis toegankelijk. Ook in de winter 2022/2023 waren er lezingen over uiteenlopende archeologische onderwerpen op verschillende locaties in de provincie Groningen.
De lezingen zijn (terug) te zien op het YouTube-kanaal van Erfgoedpartners. De lezingen zijn ondertiteld.

Jagers en verzamelaars in de Veenkoloniën
Middensteentijdonderzoek in Stadskanaal e.o.

Semsstraatkerk, Stadskanaal
Donderdag 26 januari 2023

Lezing door Henny Groenendijk, archeoloog

Deze lezing belicht de geschiedenis van de middensteentijd in de Groninger Veenkoloniën. Bij de aanleg van het A.G. Wildervanckkanaal in de jaren ’80 van de vorige eeuw deed de Rijksuniversiteit Groningen archeologisch onderzoek in het tracé.

Men vond o.a. veel vuurstenen werktuigen en ruim vijftienhonderd haardkuilen gedateerd tussen 7600 en 6500 v.C, achtergelaten door rondtrekkende jagers en en voedselverzamelaars die geregeld terugkeerden naar deze plek.

Ook gaat Groenendijk in op vrijwel vergeten archeologisch onderzoek langs het Pagediep.
Deze lezing belicht de voor veel mensen onbekende geschiedenis van de middensteentijd in de Groninger veenkoloniën. Bij de aanleg van het A.G. Wildervanckkanaal in de jaren ‘80 van de vorige eeuw, deed de Rijksuniversiteit Groningen archeologisch onderzoek in het tracé. Men vond o.a. veel vuurstenen werktuigen en ruim vijfhonderd haardkuilen gedateerd tussen 7600 en 6500 voor Christus: de middensteentijd. Achtergelaten door rondtrekkende jagers en voedselverzamelaars, die geregeld terugkeerden naar deze plek. Ook gaat Groenendijk in op nagenoeg vergeten archeologisch onderzoek langs het Pagediep, aan de andere kant van Stadskanaal.

Land van Wierden
Het monumentale Noord-Groningse landschap

Museum Wierdenland, Ezinge
Woensdag 8 februari 2023

Lezing door Ben Westerink, auteur van ‘Wierdenlandschap’

Wierden werden ooit opgeworpen om de bewoners langs de noordkust tegen de stormvloed te beschermen. De kuststrook van Groningen ligt er nog altijd mee bezaaid. We tellen er vele honderden. Wierden zijn er in allerlei afmetingen en verschijningsvormen. Van grote dorpswierden met veel nieuwbouw tot bescheiden verlaten huiswierden die alleen bij een lichte nevel goed zichtbaar zijn. Tijdens de lezing gaan we op zoek naar de hoogtepunten van het wierdenlandschap.

YouTube registratie volgt.

Wonen en werken tussen de Hondsrug en de Hunze
Archeologisch onderzoek De Vork bij Haren

Doopsgezinde Kerk, Groningen
Donderdag 9 maart 2023

Miranda de Wit vertelt over het archeologisch onderzoek op plangebied De Vork (2015/2017). Aanleiding hiervoor was de aanleg door ProRail van een nieuw opstelterrein voor treinen. Het onderzoek leverde veel informatie op over het gebruik van de zone tussen hogere zandgronden en lagere beekdalen, in dit geval tussen de Hondsrug en het Hunzedal, door de tijd heen. Duidelijk is dat mensen al vanaf de steentijd dit soort locaties opzochten vanwege de uitstekende mogelijkheden om te kunnen voorzien in hun levensonderhoud. Ondanks de geleidelijke vernatting van het gebied bleef het -met enige tussenpozen- lange tijd aantrekkelijk voor de (prehistorische) mens.

Wie waren de eerste anatomisch moderne mensen in Nederland? Tijdens de laatste ijstijd, (het Weichselien, van 150.000 – 12.000 jaar geleden) was Nederland een onbewoonbare poolwoestijn. Aan het eind van de ijstijd begon het klimaat te verbeteren waardoor toendralandschappen en bebossing langzamerhand noordelijker konden uitbreiden. Al snel vestigden pioniers zich in deze landschappen: mensen die in barre omstandigheden leefden van de jacht op wild en het verzamelen van planten. Archeologen Dion Stoop (Noordelijk Archeologisch Depot, Nuis) en Pir Hoebe (Rijksuniversiteit Groningen) vertellen wat de archeologie ons leert over de levenswijze en geschiedenis van deze mensen

Archeologielezing 2 maart 2022: Middeleeuwse malaria in Nederland - Rachel Schats

Een eeuw verkavelen in Drenthe’ is in 2019
Met het project ‘Een eeuw verkavelen in Drenthe’ is in 2019 na zes jaar selecteren, scannen en beschrijven de fotocollectie van de Dienst Landelijk Gebied online gezet. Deze collectie omvat ruim 4.000 foto’s van meer dan 75 uitgevoerde ruilverkavelingen en landinrichtingsprojecten in de provincie Drenthe van de afgelopen 80 jaar. Drenthe is hiermee de eerste en enige provincie in Nederland waarvan de collectie van de inrichting landelijk gebied is gedigitaliseerd én beschreven.

"Drenthe was de Randstad van de prehistorie" | Tussen Zand en Veen | RTV Drenthe
Drenthe is de oudste provincie van Nederland en was vroeger erg dichtbevolkt. Hoe kwam dat eigenlijk? Robbert en Loes gaan terug in de tijd met hoogleraar Landschapsgeschiedenis Theo Spek. Lees meer: https://rtvd.nl/aLwX

Hoe zijn zand- en veendorpen ontstaan en opgebouwd? | Tussen Zand en Veen | RTV Drenthe

Hoe zijn zand- en veendorpen ontstaan en opgebouwd? | Tussen Zand en Veen | RTV Drenthe Loes en Robbert duiken met Jermo Tappel in de geschiedenis, en nemen de oorsprong van zand- en veendorpen onder de loep. Wist je dat de Brink vroeger aan de rand van het dorp lag? Abonneer hier: https://bit.ly/3sg6sVx

Zoveel mogelijk water in het Drents-Friese Wold | ROEG! Uitzending
Al 30 jaar wordt gewerkt aan het natter maken van het Drents-Friese Wold. Een uniek stukje hoogveen overleeft daardoor. Tineke Bouwmeester neemt ons mee naar de 'haarvaten' van het Wold. Abonneer: https://bit.ly/3L0jjW1

00:00 - Intro
01:16 - Prachtig en uniek hoogveen
02:06 - Eerste resultaten natuurherstel
02:58 - Succesvolle kamsalamanders in Oude Willem
05:31 - Hard aan de slag om water vast te houden
07:45 - Gentiaanblauwtje maakt gebruik van ‘stepping stones’
10:52 - Bijzondere vegetatie in de badkuip
12:23 - Afscheid op de brug

Uitzenddatum: 7 oktober 2023

Koeweide, in het Vondelpark.

Deze keer ga ik langs bij de Koeweide, in het Vondelpark.
Hier is echt een pareltje in het groen te vinden, het wemelt hier van het leven, en dat allemaal door ecologisch beheer, waarbij geen grote machines te pas komen en alles binnen de kringloop blijft. Gefaseerd maaibeheer zorgt voor bloemrijkheid en schuilgelegenheid. Maaisel op speciale plekken op het terrein en dood hout zorgen voor voeding , gezonde bodem en nieuw leven. Het resultaat mag er wezen, het wemelt er van de dieren en er staan tal van bijzondere zeldzame planten.
Wil je meer weten over ecologisch beheer of een keertje een rondleiding? Dat kan, loop maar een keertje langs. Meer info over het beleid van Amsterdam: https://www.amsterdam.nl/bestuur-orga...

regiobeheerder Klaar Meulebrouck en boswachter Bart Roose van het Agentschap voor Natuur en Bos
Biodiversiteit in het bos is meer dan veel verschillende bomen, planten en dieren. Het gaat ook over oude en jonge bomen, open plekken, dood hout in het bos, gevarieerde bosranden, poelen en meer van dat moois. Om onze bossen in topvorm te krijgen, werken we dan ook geregeld in het bos.

In dit filmpje geven regiobeheerder Klaar Meulebrouck en boswachter Bart Roose van het Agentschap voor Natuur en Bos jullie een zicht op bosbeheer en de inspanningen die worden geleverd om onze bossen gezond te houden.

Over stikstof is heel wat te doen. We zetten daarom in een 6-delige reeks uiteen wat stikstof precies is, wat de impact ervan op de natuur is en welke onderzoeken het INBO uitvoert.
In dit eerste deel hoor je onderzoeker Jeroen Vanden Borre aan het woord. Hij legt uit wat stikstof precies is en wanneer we praten over een 'stikstofprobleem'. Stikstof en onze natuur - Deel 1: het stikstofprobleem, wat is dat?

Welke vissoorten leven er in de Schelde? Rhea Maesele en Charlotte Van Driessche leggen uit hoe ze met klassieke afvangsten en met eDNA-onderzoek ontdekken welke soorten leven in de Schelde.

Veel mensen houden van natuur, maar Fleur houdt zoveel van de natuur dat ze zelfs haar eigen bos heeft gekocht. Ze heeft voor elk deel van haar bos een plan https://fleurvanderlaan.nl/zeevrouw/

Veel mensen houden van natuur, maar Fleur houdt zoveel van de natuur dat ze zelfs haar eigen bos heeft gekocht. Ze heeft voor elk deel van haar bos een plan https://fleurvanderlaan.nl/zeevrouw/ Het leven op zee is een aangelegenheid voor stoere mannen. Fleur van der Laan (38) is de bekende uitzondering op de regel. Ze is al jaren machinist in de koopvaardij en schreef onder het alter ego Roos van Straaten dri
De roman ‘Zeevrouw’ van Fleur van der Laan beschrijft de binnenwereld van een jonge vrouwelijke werktuigkundige op de wilde vaart. Gebaseerd op ervaringen uit haar eigen leven: piraten, motorstoring op zee, drinkgelagen en ‘in iedere haven een schatje’. Varen om te kunnen schrijven.

Bio
Na een opleiding aan de kunstacademie verkoos Fleur van der Laan (1975) zee boven land en volgde de opleiding tot maritiem officier aan de Hogere Zeevaartschool in Rotterdam. Nu werkt ze als werktuigkundige aan boord van zeeschepen. Puttend uit eigen ervaring voert ze de lezer mee naar een mannenwereld op zee waarin zij haar plek heeft bevochten. Fleur van der Laan schreef eerder _De Leerling_ (2000) en _Rus_.

Op Landgoed Rheebruggen, nabij Uffelte, is de ouderwetse boerenwerkwijze opnieuw geïntroduceerd, met gevolgen voor de natuur in het gebied. Stichting Het Drentse Landschap is sinds 1972 eigenaar van dit 'best bewaarde boerenlandgoed van Drenthe' en zet zich in voor het voortbestaan ervan, volgens de ideeën van toen, maar met het gereedschap van nu. Boeren als 400 jaar geleden, kan dat nog?

"We beheren het landgoed zoals het ontstaan is, door kleinschalig te boeren," aldus Alexander Ekkels, boer op beheer- en potstalboerderij De Veldkamp. "Honderden jaren geleden was er sprake van een bonte verzameling eigenaren op Rheebruggen. Het waren kleine boeren en iedereen deed het op zijn eigen manier. Ze verbouwden graan, gras of aardappelen met een gevarieerde omgeving tot gevolg." Het 'beheren zoals vroeger' is tot de kern teruggebracht. "Het moet wel te doen zijn natuurlijk. Vroeger liepen hier dertig, veertig verschillende boeren met knechten en meiden, maar ik doe het nu alleen. Dus we hebben grasland en graanakkers, meestal met rogge, maar ook met zomergerst of haver. Het beheer gebeurt extensief, dus zonder kunstmest en zonder bestrijdingsmiddelen."

Toch is het beheren zoals vroeger ook aan verandering onderhevig. Veertien jaar geleden begon Ekkels op een andere plek op het landgoed. "De eerste zeven jaar werkte ik op Rheebruggen 8, een monumentale boerderij met een grupstal. De koeien stonden daar aangebonden: op een rijtje naast elkaar met een halsketting en met de achterkant naar de grup of mestgoot waarin de mest opgevangen werd. Honderden jaren lang zijn koeien zo gehouden, maar dat mocht op een gegeven moment niet meer van de SKAL, de toezichthouder van biologische producten. Toen kwam de boerderij De Veldkamp vrij. Daar is een nieuwe stal gebouwd: een grote potstal waar de koeien door elkaar kunnen lopen. Ze kunnen de rangorde uitvechten, ze kunnen vreten wanneer ze willen. Ze kunnen dus hun natuurlijke gedrag uitvoeren. Veel aangenamer voor zowel de dieren als voor de boer. In de zomer grazen de koeien met de dekstier en de kalfjes op het land en in november gaan de dieren op stal, want dan groeit er geen gras meer. De koeien voeren we het hooi dat op het natte hooiland geoogst is, aangevuld met graan dat we zelf verbouwen. Dat wordt geplet tot krachtvoer. Zo is er dus sprake van een gesloten kringloop."

Op Landgoed Rheebruggen gaat het eraan toe zoals dat driehonderd, vierhonderd jaar geleden ook het geval was. "Als we één hectare oogsten, levert dat een tot anderhalve ton graan op waarmee we onze eigen dieren voeren. Een vetpot is het niet, maar als we de kosten kunnen betalen met de verkoop van vee en vlees, dan zijn we er al. Andere boeren hebben van die ene hectare zo'n acht tot twaalf ton opbrengst die ze verkopen. Maar zij hebben dan ook te voldoen aan hun financiële verplichtingen, wij hoeven geen winst te maken. Ons doel is het beheren en behouden van het landgoed en het bevorderen van de biodiversiteit. Op het landgoed komen veel verschillende dieren en planten voor. "We sturen niet specifiek op bepaalde soorten, maar het extensief boeren zorgt al voor meer biodiversiteit. Net zoals vroeger maaien wij na de langste dag. Dit late maaien geeft dieren en planten een kans. Planten komen tot bloei en trekken insecten aan. Rheebruggen is ook een vogelparadijs: geelgorzen, roodborsttapuiten, grauwe klavieren. En volgens de vogelaar die op het landgoed woont zit er nog steeds een stijgende lijn in. Ook leven er hazen, reeën, vossen en dassen. De akkers worden geploegd, ingezaaid, geoogst; in elk seizoen is het een ander gezicht en dat verveelt niet snel. Het oude idyllische landschap dat je vroeger op die getekende kaarten op school zag, dat zie je hier in het echt. Alsof de tijd heeft stilgestaan."

17:30 Ernst is ecoloog bij een waterschap, het Hoogheemraadschap van Delfland. In zijn serie "Ernst's OnderWaterWereld" vertelt hij over het leven in, op en langs het water.

Hoofdstuk 3, aflevering 4: Floris V en de strakke hand van de Hollandse graven
Aflevering 4. Floris V en de strakke hand van de Hollandse graven.
De groeiende macht van de graven van Holland in Westfriesland. Zij legden de ambachten, koggen, en bannen regels op voor het onderhoud van de Omringdijk.

Weblezing / Hoofdstuk 3. In de greep van het oprukkende water (1170 – 1500). In deze weblezing, gemaakt door Peter Wester, vertelt Ina Broekhuizen-Slot hoe de hoger wordende zee delen van Westfriesland heeft weggeslagen. Vele watersnoodrampen waren een gevolg. Bewoning vond plaats op hogere geulruggen of terpen en later achter dijken. De Westfriese Omringdijk ontstaat. Bronnen/ Literatuur weblezingen: https://tinyurl.com/westfriesgenootschap

Hoofdstuk 3, aflevering 4: Floris V en de strakke hand van de Hollandse graven

In de derde aflevering van Verboden Terrein gaat gastheer en wetenschapsfilosoof Maarten Boudry in gesprek met Valerie Trouet, dendrochronologe en auteur van Wat bomen ons vertellen. Hoe kan de studie van boomringen nu gevaarlijk zijn? En toch: bomen kunnen ons van alles kunnen vertellen over de geschiedenis van ons klimaat, en daar staan grote belangen op het spel. Het gesprek gaat over de fascinerende wetenschap van boomringen, over ideologisch verzet tegen klimaatwetenschap, over fossiele handelaren in twijfel, over de hockeystickgrafiek en de oorzaken van de middeleeuwse warmteperiode, en over een wild plan om het klimaat te redden: bomen planten. En ja, ook over kernenergie.

Verboden Terrein is een podcast over gevaarlijke ideeën in de wetenschap. Moraalfilosoof Etienne Vermeersch (1934 - 2019) was iemand die controversiële standpunten niet uit de weg ging, op voorwaarde dat hij die grondig had bestudeerd en onderbouwd. In deze reeks gaat wetenschapsfilosoof Maarten Boudry op zoek naar wetenschappelijk ideeën die op maatschappelijke weerstand en verzet botsen, telkens in gesprek met een centrale gast. In de woorden van Oscar Wilde: ‘An idea that is not dangerous is unworthy of being called an idea at all.’ Ontdek de podcast via Apple Podcasts of Spotify.

https://www.valerietrouet.com/

Podcast 'Verboden Terrein' - Aflevering 2: Dirk Inzé
Podcast 'Verboden Terrein' - Aflevering 2: Dirk Inzé

In de tweede aflevering van Verboden Terrein gaat gastheer en wetenschapsfilosoof Maarten Boudry in gesprek met Dirk Inzé over genetische modificatie. Prof. Inzé is hoogleraar moleculaire plantenbiologie aan de Universiteit Gent en directeur van het Centrum voor Planten Systeembiologie aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Hij gelooft niet alleen dat het veilig is om aan genen te sleutelen, maar dat gentech talloze heilzame toepassingen kent voor gezondheid, milieu en klimaat.

Podcast 'Verboden Terrein' - Aflevering 4: Han van der Maas
In de vierde aflevering van Verboden Terrein gaat gastheer en wetenschapsfilosoof Maarten Boudry in gesprek met Han van der Maas over IQ en erfelijkheid: een ideologisch mijnenveld.

Is intelligentie erfelijk bepaald? Het is één van de gevaarlijkste vragen die je je vandaag als wetenschapper kan stellen. Dit onderzoeksveld heeft een onfrisse geschiedenis, die nauw verwikkeld is met eugenetica, genetisch determinisme en zelfs raciaal suprematiedenken. Toch schrijdt het onderzoek naar de erfelijkheid van intelligentie (en talloze andere mentale eigenschappen) gestaag verder, maar hoe onderscheiden we wetenschappelijk onderbouwde ideeën van gevaarlijke speculatie en racistische onzin? Is intelligentie echt erfelijk, en hoe dan? Samen met gast Han van der Maas, hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en een wereldautoriteit op het vlak van intelligentie, laveert Maarten Boudry door dit ideologische mijnenveld.

Ze hebben het over tweelingenonderzoek, de g-factor, erfelijkheidscoëfficiënten, sociale ongelijkheid, de Simpsons-paradox, polygene scores en het ‘red pill’-effect. En over waarom we allemaal slimmer worden (zeker na het beluisteren van deze podcast).

Bronnen van de filmfragmenten:

When Charles Murray Comes To Campus, Activists Come To Protest (HBO/Vice, 2017):

• When Charles Murray Comes To Campus, ...

Why DNA matters for social equality with Kathryn Paige Harden (Science & Cocktails, 2022):

• Why DNA matters for social equality w...

'Negatieve' vs 'positieve' eugenetica - Prof. Vermeersch, bio-ethicus (Universiteit Gent, 2011):

• Rome en ethische kwesties - Prof. Eti...

Valerie Trouet kicks off the UA Science Cafe Series on "Women in Science" at Magpies Pizza on September 18, 2018.

Trouet is an Associate Professor, Laboratory of Tree-Ring Research, University of Arizona.

Her presentation is titled, Tree Rings Reveal Earth's Past. To discover more science, please visit www.flandrau.org.

Gelukkig zijn ze er nog, de mensen die hun mond opendoen, hun visie, gedachten en dromen met ons delen, zich mengen in het publieke debat of zonder enige terughoudendheid het openbare toneel betreden. Ze trotseren de haat op twitter, de steen door de ruit, de onder de gordel-opmerkingen van reaguurders, terwijl ze weten dat ze ieder moment gecanceld kunnen worden. Toch gaan ze door. Wat beweegt hen?
https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/mischa/df5131f7-3198-42ed-9f75-f334ad6e4116/2023-10-13-mischa-praat-met-valerie-trouet
In MISCHA! gaat presentator Mischa Blok op zoek naar de drijfveren van deze mensen. Dat doet ze met haar kenmerkende stijl van interviewen: een echt en gelijkwaardig gesprek. Oprechte interesse. Dus geen draaiboek, geen enkele vraag op papier. Een uur lang met één gast de diepte in, een reis langs inzichten en kwetsbaarheden. Persoonlijke gesprekken met verrassende wendingen die zowel de gast als de presentator ontregelen.’

MISCHA! Iedere maandag- t/m donderdagnacht om 01:00 uur op NPO Radio 1 en daarnaast natuurlijk op ieder gewenst moment te beluisteren in alle podcast-apps!
https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/mischa/df5131f7-3198-42ed-9f75-f334ad6e4116/2023-10-13-mischa-praat-met-valerie-trouet

Hoe kwetsbaar is het kinderbrein? En wat is de invloed van biologische processen, sociale interactie en opvoeding op de ontwikkeling van de hersenen van het kind? De bekende neurobioloog Dick Swaab stelt dat de ontwikkeling van onze hersenen tijdens en direct na de geboorte in grote mate onze mogelijkheden en beperkingen bepalen. Als hersenontwikkeling zo kwetsbaar is, hoe kunnen we dan zorgen voor een gezonde ontwikkeling? Sluit aan bij de livestream.